Ársskýrsla SSNE 2021

Liðið starfsár var farsælt hjá SSNE, samvinna kjörinna fulltrúa hefur verið öflug og framúrskarandi starfsfólk samtakanna hefur unnið markvisst að framgangi þeirra áherslna sem ársþing og stjórn samtakanna hafa sett fram.

Sóknaráætlun og meðfylgjandi aðgerðaráætlun er sannarlega leiðarljós samtakanna sem markvisst er unnið eftir. Við endurskoðun sóknaráætlunar hafa verið settir fram mælikvarðar og fer nú stöðumat fram tvisvar sinnum á gildistímanum. Áhersluverkefni Sóknaráætlunar hafa mörg hver tekið á flug og verkefni Uppbyggingarsjóðs tekist vel til og skipt máli, ekki síst á tímum heimsfaraldurs, sem skiljanlega hefur verið mikil áskorun. Sem dæmi um áhersluverkefni má nefna Veltek - velferðartækniklasa, Niceair nýtt flugfélag, samgöngustefnu og innviðagreiningu, listnám á háskólastigi, Ásgarð – skóli í skýjunum, Upptaktinn – tónsköpunarverðlaun barna og ungmenna á Norðurlandi eystra, Norðurslóðamiðstöð Íslands, nýsköpun í norðri, svæðisbundið hlutverk Akureyrar og Eim – þróunar og nýsköpunardeild á sviði sjálfbærni, grænnar orku og bættrar auðlindanýtingar.

Það er gleðilegt og eftirtektarvert að sjá að við gerð Hvítbókar um byggðamál var markvisst samráð haft við landshlutasamtökin og má þar nú sjá sérstaklega þrjú verkefni sem eiga skírskotun í sóknaráætlun og áhersluverkefni SSNE sem og áskorun ársþings SSNE. Er þar átt við miðstöð Norðurslóðamála, svæðisbundið hlutverk Akureyrarsvæðisins og áherslu á að skipan í stjórnir, ráð, nefndir og starfshópa á vegum ríkisins endurspegli búsetudreifingu í landinu.

Á árinu var skipað í fagráð umhverfismála, en ársþing samtakanna hafði lagt áherslu á að umhverfismálin myndu fá veigamikinn sess í starfi SSNE. Þá hefur ársþing SSNE einnig lagt áherslu á að sækja í auknu mæli skoðanir og hagsmuni ungs fólks, sem og fólks af erlendum uppruna og er nú unnið að stofnun bæði ungmennaráðs og fjölmenningarráðs samtakanna.

Endurskoðun
Á ársþingi SSNE í október 2020 var starfsmönnum SSNE falið að endurskoða gildandi sóknaráætlun með það fyrir augum að einfalda hana, fækka áhersluatriðum og gera hana gerlegri til eftirfylgni. Ekki var lagt upp með að safna nýjum hugmyndum eða breyta hugmyndafræðilegri nálgun. Í samráði við fagráð atvinnuþróunar og nýsköpunar, menningar og umhverfismála var endurskoðað skjal lagt fyrir þing SSNE í apríl 2021 og samþykkt. Aukin áhersla var lögð á stuðning við jaðarbyggðir, fjölmenningu og fjölbreytileika, sem og meiri samvinnu ólíkra aðila. Þá var markmiðinu um aukna hamingju landshlutans gert hærra undir höfði og gert að yfirmarkmiði allra málaflokka.

Núllpunktagreining
Þegar endurskoðuð markmið sóknaráætlunar lágu fyrir og voru samþykkt af þingi hófst vinna við núllpunktagreiningu mælanlegra markmiða. Í atvinnuþróunar og nýsköpunarkaflanum reyndist nokkuð auðvelt að greina núllpunkta mælanlegra markmiða og setja ný markmið í kjölfarið. 

Mælanleg markmið menningar þarfnast frekari rýni þar sem þau ganga að miklu leyti út á fjölda viðburða og verkefna sem erfitt er að henda reiður á og ekki ólíklegt að þessi hluti sóknaráætlunar verði endurskoðaður aftur. Í umhverfismálakaflanum sem er nýjasti hluti sóknaráætlunar, er ljóst að viðamikla vinnu þarf að leggjast í til að safna saman grunnupplýsingum og gera stöðumat þar sem núllpunktar liggja ekki fyrir í dag og munu ekki gera fyrr en að slíkri grunnvinnu lokinni.

 Aðgerðaáætlun
Í kjölfarið á endurskoðuninni var aðgerðaáætlun sóknaráætlunar kynnt í maí en þar eru tilteknar þær aðgerðir sem í verður ráðist til að færa okkur nær markmiðum sóknaráætlunar. Starfsáætlun samtakanna þar sem fram koma helstu verkefni starfsmanna SSNE hvert ár tekur mið af aðgerðaáætluninni og því mikilvægt að það sem í henni er sé í takt við óskir og væntingar hagaðila. Aðgerðaáætlunin er lifandi plagg sem tekur stöðugum breytingum út í gegnum líftíma sóknaráætlunarinna.

Þegar verkefnum lýkur er öðrum bætt við og eru allir hagaðilar hvattir til að koma með tillögur að aðgerðum sem miða í þá átt sem sóknaráætlunin segir til um.

Árangursmat
Vinna við árangursmat sóknaráætlunar hófst um miðbik ársins enda mikilvægt að meta reglulega hvernig miðar í átt að settum markmiðum. Hún byggist á greiningarvinnu allra þeirra verkefna sem hljóta styrki, bæði áhersluverkefni og styrki úr Uppbyggingarsjóði Norðurlands eystra. Kannanir eru sendar til styrkþega sem meta hvaða ávinning verkefnin þeirra eru að skila landshlutanum og að lokum eru starfsáætlanir og yfirlit yfir helstu störf starfsmanna rýnd svo tryggja megi að í gangi sé vinna sem færir okkur smátt og smátt að settu marki fyrir árslok 2024. Hluti af árangursmati sóknaráætlunar er einnig stöðumat á mælanlegum markmiðum sóknaráætlunar en það verður gert tvisvar á gildistímanum, við miðbik hans (mitt ár 2022) og lok hans (árslok 2024).

• 34 verkefni hlutu styrk í flokki atvinnuþróunar og nýsköpunar
• 38 verkefni hlutu styrk í flokki menningar
• 13 stofn- og rekstrarstyrkir á sviði menningar voru veittir

Vert er að athuga þegar skoðuð eru gögn um skiptingu styrkja á milli sveitarfélaga að þrátt fyrir að styrkhafi sé búsettur á einum stað og flokkast staðsetning styrksins samkvæmt því, þá er fjöldi verkefna sem hafa bein áhrif á aðra staði innan landshlutans og því gefur ofangreind mynd ekki algerlega rétta mynd af skiptingu fjármuna um landshlutann.

22. janúar komu Eygerður Margrétardóttir, sérfræðingur í umhverfis- og úrgangsmálum hjá Sambandi íslenskra sveitarfélaga og Birgitta Stefánsdóttir, sérfræðingur, á sviði loftslagsmála og græns samfélags hjá Umhverfisstofnun á fund og kynntu vinnu sem er í gangi varðandi loftlagsstefnu sveitarfélaga og hvernig þau geta stutt við starfsemi sveitarfélaga á þessum vettvangi.
26. febrúar kynnti Vífill Karlsson niðurstöður þá nýgerðrar könnunar landshlutasamtaka sveitarfélaga á búsetuskilyrðum og hamingju landsmanna og tók þátt í umræðum um niðurstöðurnar.
12. mars kynnti umhverfisnefnd SSNE hlutverk sitt og þau viðfangsefni sem nefndin fékkst við. Einnig kynnti Guðmundur H. Sigurðarson framkvæmdastjóri Vistorku hvað líforkuver er.

Ársþing SSNE var í lok apríl og ekki haldinn föstudagsfundur í apríl og maí.

11. júní var tekið fyrir viðfangsefnið Norðurslóðasamstarf á Norðausturlandi. Áhersluverkefni SSNE á þeim vettvangi var kynnt og rætt hvernig sveitarfélögin geta komið að samstarfinu.
17. september var kynnt skýrsla um möguleika í vegaframkvæmdum í landshlutanum í tengslum við undirbúning Samgöngustefnu. Jón Þorvaldur Heiðarsson og Hjalti Jóhannesson kynntu skýrsluna og svöruðu spurningum.
15. október var haldinn kynningarfundar þar sem farið var ítarlegra yfir fyrirkomulag stafrænna húsnæðisáætlana og tímalínu verkefnisins. Tilefnið var að húsnæðisáætlanir verða með breyttu sniði frá og með 2022 þar sem þeim verður skilað stafrænt og á stöðluðu formi.
5. nóvember var haldinn fundur um úrgangsmál á Norðurlandi. Markmið fundarins var að upplýsa um breyttar lagakröfur, áhrif þeirra á sveitarfélögin og ræða stöðu og hlutverk svæðisáætlana í því sambandi. Einnig var kynnt forrannsókn varðandi brennslu úrgangs á Íslandi og umræður.
26. nóvember kynnti starfsfólk SSNE framvindu og stöðu áhersluverkefna ársins fyrir sveitarstjórnarfólki og svaraði spurningum um þau.

Ungmennaþing SSNE
Árið 2019 veitti Eyþing styrk til að skapa vettvang ungs fólks á Norðurlandi eystra. Undir því verkefni var haldinn viðburðurinn Ungt fólk og Eyþing 2020. Á þeim viðburði kusu ungmennin um framhaldið og ákveðið var að halda Ungmennaþing SSNE sem fór svo fram í Mývatnssveit dagana 25. - 26. nóvember 2021. Þar voru saman komin um 30 ungmenni úr sveitarfélögum landshlutans og tókust á við áskoranir Heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun, sem var jafnframt þema þingsins. Ungmennin unnu t.d. með þróun á smáforritum inn á Ungmennaþorpinu og gafst fólki kostur á að taka þátt í því verkefni og leggja þeim lið, skoða verkefnin sem eru að mótast og koma með góðar og gagnlegar ábendingar eða hverkyns endurgjöf á verkefnin. Smáforritunum er ætlað að aðstoða við áskoranir Íslands þegar kemur að Heimsmarkmiðunum SÞ. Mikil ánægja var með ungmennaþingið og allir sammála um að hafa þetta árlegan viðburð.

Frá því að klasinn hóf starfsemi haustið 2021, hefur verið unnið að því að efla tengslanet klasans en Veltek er nú aðili að danska velferðartækniklasanum CareNet og jafnframt aðili að evrópskum fókushópum sem fjalla um nýsköpun í heilbrigðis- og velferðarþjónustu. Ennfremur er hafin undirbúningsvinna að því að mynda norrænan hóp velferðarstofnana eða klasa sem eru starfandi í dreifðari byggðum og þar af leiðandi að takast á við sambærilegar áskoranir. Af einstökum verkefnum má nefna að Veltek er aðili að nýsköpunar- og þróunarverkefnum í öldrunarþjónustu sem eru í undirbúningi í Fjallabyggð.

www.veltek.is

^{Frá íbúafundi. Ljósmynd: Kristján Þ. Halldórsson}

Í árslok var undirbúningur nýrrar kirkjubyggingar vel á veg kominn en áætlað er að hefja smíði kirkjunnar vorið 2022 og að hún verði fullbúin að utan þá um haustið. Sumarið 2023 er fyrirhugað að vígja nýja Miðgarðakirkju.

Sóknarnefnd Miðgarðakirkju samdi við verkefnisstjóra Glæðum Grímsey um að hafa yfirumsjón með byggingu hinnar nýju kirkju og Hjörleif Stefánsson arkitekt um hönnun.

A.10. Almenningssamgöngur um land allt
Tvö verkefni á Norðurlandi eystra hlutu styrki árið 2021. Markmið aðgerðarinnar er að styðja við áframhaldandi þróun almenningssamgangna um land allt og leita leiða sem hafa mikilvægu hlutverki að gegna út frá byggðalegum sjónarmiðum. Eftirfarandi verkefni fengu styrk:

• Samfélagsleg nýsköpun. Samlegð farþega- og póstflutninga á Norðausturlandi. Styrkur til að vinna að frekari greiningu á hindrunum og umhverfi í farþega- og póstflutningum á Norðausturlandi. Þarfagreining hefur þegar verið gerð ásamt því að ræða við hagaðila. Stefnt að því að vinna frekari greiningu ásamt því leita hagkvæmari lausna og fyrirmyndir sóttar til annarra landa.Styrkurinn var 3.000.000 kr.
• Heilsueflandi almenningssamgöngur í Langanesbyggð. Langanesbyggð hlaut styrk til að koma á almenningssamgöngum milli Bakkafjarðar og Þórshafnar og tvinna saman heildræna lýðheilsustefnu og notendamiðaðan frístunda- og tómstundaakstur. Byggð við Bakkaflóa hefur átt undir högg að sækja og verkefnið er liður í átaki gegn þeirri þróun. Styrkurinn var 1.200.000 kr.

Austurbrú fékk þar að auki 7 m.kr. styrk til að vinna verkefni í samstarfi við öll landshlutasamtökin utan höfuðborgarinnar. Verkefnið snýst um að vinna stöðumat og viðhorfskönnun íbúa landsbyggðarinnar á Loftbrúnni, úrræði stjórnvalda til að auka aðgengi allra að þjónustu á höfuðborgarsvæðinu.

C. 1. Sértæk verkefni sóknaráætlanasvæða
Á árinu fékk SSNE þrjá styrki úr sjóðum C.1. en þeim styrkjum er ætlað að efla byggðir landsins með því að færa heimamönnum aukna ábyrgð á ráðstöfun fjármuna og tengja sóknaráætlanir landshluta við byggðaáætlun. Sérstök áhersla er lögð á svæði sem búa við langvarandi fólksfækkun, atvinnuleysi og einhæft atvinnulíf með gerð viðaukasamninga við sóknaráætlanir viðkomandi landshluta um tiltekin verkefni eftir forgangsröðun heimamanna.

Eftirfarandi verkefni fengu styrk:

• Friðlandsstofa – anddyri friðlands Svarfdæla í Dalvíkurbyggð. Stofnun og uppbygging friðlandsstofu hlaut styrk að upphæð 35.000.000 kr.
• Hraðið. Uppbygging frumkvöðlaseturs á Húsavík og myndun klasa nokkurra stofnana hlaut styrk að upphæð 19.000.000 kr.
• Gróðurhús í Öxarfirði. Stuðla að frekari nýtingu á auðlindum svæðisins með því að taka skref í átt til uppbyggingar gróðurhúsa í tengslum við jarðhita hlaut styrk að upphæð 2.000.000 kr.
  
  
  ^{Frá undirritun samnings um Friðlandsstofu í Dalvíkurbyggð}

Fjármögnun verkefna og fyrirtækja
Umfangsmest er ráðgjöfin vegna stofnunar og fjármögnunar fyrirtækja sem er veitt bæði í einkaráðgjöf og á námskeiðsformi, bæði íslensku og ensku. Þannig hafa ráðgjafar SSNE haldið námskeið í samstarfi við Símey um stofnun fyrirtækja og styrkjaumhverfið en slíkt námsefni er hluti af röð námskeiða sem boðið er upp á fyrir erlenda viðskiptavini þeirra.

SSNE hefur unnið yfirlit yfir helstu styrki í boði og hélt nokkra fyrirlestra um styrkjaumhverfið í samstarfi við ýmsa aðila, þ.m.t. sveitarfélög. Vinnustofur voru haldnar í umsóknaskrifum en einkum er litið til þess að fjölga umsóknum af svæðinu í opinbera sjóði sem og að hækka árangurshlutfallið.



SSNE lagðist í ítarlega greiningarvinnu á árinu og lagði mikla áherslu á bætta upplýsingagjöf um landfræðilega skiptingu úthlutana úr opinberum sjóðum. Mikil umræða hefur átt sér stað um dreifingu opinberra styrkja yfir landið allt en þar hefur verulega hallað á landsbyggðina. Skortur var á gagnsæi upplýsinga um sóknarhlutfall og árangurshlutfall umsókna skipt eftir landshlutum en áfangasigur náðist þegar verklagi Rannís var breytt varðandi upplýsingagjöf við úthlutun styrkja hjá þeim.

Tækniþróunarsjóður er stærsti innlendi sjóðurinn en fjöldi annarra sjóða er í boði og þeim fer fjölgandi. Ráðgjöf vegna styrkumsókna í innlenda sjóði hefur því mikið verið að aukast og má þar nefna Atvinnumál kvenna, Lóuna, Matvælasjóð, Orkusjóð, Frumkvæðissjóði Brothættra byggða, Myndalistasjóð og Tækniþróunarsjóð. SSNE hefur tekið þátt í kynningastarfsemi á sjóðunum ásamt því að veita einstaklingsráðgjöf við umsóknaskrif. Gerður var samningur milli atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytisins og landshlutasamtakanna allra um viðameiri aðkomu að Matvælasjóði þar sem ráðgjöf og markaðssetning sjóðsins var að miklu leyti í höndum landshlutasamtakanna og þar gegndi SSNE lykilhlutverki.

Aðsókn í erlenda styrki hefur verið lítil og ekki mikil áhersla lögð á slíka styrki innan SSNE enn sem komið er.

Fyrir sértækari ráðgjöf vegna stærri og flóknari umsóknaskrifa hefur SSNE boðið fólki að niðurgreiða (að hluta) þann kostnað sem aðkeypt sérfræðiþjónusta hefur í för með sér en það var úrræði sem var kynnt á þessu ári.

Önnur ráðgjöf
Fyrir utan ráðgjöf varðandi fjármögnun verkefna og fyrirtækja veita atvinnuráðgjafar SSNE víðtæka aðstoð þegar kemur að þróun hugmynda, fýsileikakannanir og hagkvæmnismat, skattaumhverfi fyrirtækja og ráðgjöf um nýsköpunarumhverfið. Þá sinnum við mikilvægu hlutverki við tengslamyndun hagaðila og þeirra sem til okkar leita.

Sýnileiki atvinnuráðgjafa
Mikið átak hefur verið gert í kynningarmálum SSNE og sýnileiki samtakanna aukinn á öllum miðlum. Nánar er fjallað um samskipta- og kynningarstefnu SSNE og áherslur hennar í kaflanum um miðlun upplýsinga en með sérstöku tilliti til aukinna kynninga á þjónustu atvinnuráðgjafa má helst nefna eftirfarandi atriði:

• Ný starfstöð á Ólafsfirði var opnuð og sá starfsmaður er nú einnig með reglulega viðveru á Dalvík
• Fyrirtækjaheimsóknir hófust aftur um leið og Covid 19 leyfði
• Heimsóknir til sveitarfélaga í aðdraganda umsókna í uppbyggingarsjóðinn
• Sérstök kynning á öllum starfsmönnum var birt á samfélagsmiðlum SSNE
• Kynningar á starfsemi SSNE voru haldnar við ýmis tækifæri þar sem ráðgjafahlutverki SSNE var gert hátt undir höfði og fólk hvatt til að sækja sér hana
• Fleiri námskeið og kynningar á styrkjaumhverfinu og styrkumsóknaraðstoð hafa verið haldin á árinu en síðastliðin ár.

^{Frá opnun starfsstöðvar SSNE á ÓIafsfirði}

Önnur upplýsingagjöf til frumkvöðla
Aukin áhersla hefur verið lögð á nýsköpun innan SSNE og aðstoð við frumkvöðla. Í samstarfi við önnur landshlutasamtök voru fræðslumyndbönd sem nýtast þeim sem vilja stofna og reka fyrirtæki. Hægt er að nálgast þau hér. Myndböndunum er ætlað að veita svokallaða fyrstu aðstoð og svara sem flestum almennum spurningum. Atvinnuráðgjafar taka svo við keflinu í framhaldinu. Frekari upplýsingar er að finna í kafla um nýsköpun síðar í skýrslunni.

Gagnagrunnur sem heldur utanum upplýsingar yfir þá sem sækja ráðgjöf til SSNE var búinn til og hann nýttur til að deila frekari upplýsingum um viðeigandi verkefni auk þess sem allir sem á honum eru fá eintak af mánaðarlegu fréttabréfi SSNE.

Upptakturinn er samstarfsverkefni Menningarhússins Hofs og Hörpu í Reykjavík. Meginmarkmið Upptaktsins er að stuðla að frumsköpun ungs fólks á sviði tónlistar og veita þeim tækifæri og innsýn af ferlinu frá hugmynd að veruleika á tónlistarsviðinu. Hluti af verkefninu eru vinnusmiðjur þar sem ungmennin fengu aðstoð frá fagfólki við að fullvinna tónsköpun sína, skrásetja og útsetja hana fyrir fagfólk sem síðan flutti verkin við kjöraðstæður á tónleikum í Menningarhúsinu Hofi fyrir höfunda, gesti þeirra og aðra tónlistarunnendur. Verkefninu lauk með afhendingu á upptökum til ungmennanna en upptökurnar fóru fram í Hofi. Ungmennin kynnast sem sagt atvinnufólki á sínu áhugasviði og fá nasaþef af mögulegu starfsumhverfi, allt undir hatti þess að hvetja ungmennin til að prófa og reyna á eigin sköpunarvöðva. Upptakturinn er á vegum Hörpu í samstarfi við Barnamenningarhátíð Reykjavíkur, Tónlistarborgina Reykjavík, RÚV og Listaháskóla Íslands. Í samstarfi við Upptaktinn eru auk Menningarfélags Akureyrar, Tónlistarmiðstöð Austurlands, Garðabær, Borgarbyggð, Seltjarnarnesbær og Kópavogsbær.

Verkefnið var gert að áhersluverkefni SSNE 2021, SSNE tekur þátt í vinnu starfshóps um listnám á háskólastigi á Akureyri ásamt Akureyrarbæ, Háskólanum á Akureyri, Listaháskóla Íslands, Verkmenntaskólanum og Listasafninu á Akureyri. Mikil og rótgróin hefð er fyrir listanámi á Akureyri og er nú kannaður möguleiki þess að koma á fót háskólanámi á þessu sviði í bænum. Mikið og gott samtal hefur átt sér stað innan hópsins, unnin hefur verið fýsileikakönnun á námsleiðum sem settar yrðu á fót o.fl. Í mars 2022 stendur til að halda málþing og kynna þar niðurstöður fýsileikakönnunar og aðrar hugmyndir þeirra sem að undirbúningi málsins hafa komið.

Menning og heilsa - Þróunarverkefni á sviði menningarmála
Inntak verkefnisins snýr að vinnslu áætlunar um eflingu lýðheilsu íbúa svæðisins, með markvissari þátttöku þeirra í listum og menningu. Verkefnið hlaut ekki fjármagn sem áhersluverkefni og verkefnastjórar þess luku störfum hjá SSNE áður en verkefnið fór af stað.

Mennningarhöfuðborg Evrópu 2030
Akureyrarstofa og Menningarfélag Akureyrar óskuðu eftir samstarfi við SSNE vegna undirbúnings fyrir umsókn Akureyrar um að verða menningarhöfuðborg Evrópu. Nokkrir fundir voru haldnir og skýrsla unnin sem lögð var fyrir stjórn Akureyrarstofu sem taldi verkefnið ekki tímabært að svo stöddu.

Aukin upplýsingagjöf um umhverfismál


Undirsíða umhverfismála á heimasíðu SSNE var gerð en hún er í stöðugri þróun og uppfærð eftir því sem við á. Þá var stefnt að því að vinna fræðsluáætlun fyrir umhverfis- og loftlagsmál sem sveitarfélög og aðrir hagaðilar gætu nýtt en sú vinna færist til ársins 2022.

Hagkvæmnimat líforkurvers

Vinna við hagkvæmnimat líforkuvers hófs á árinu og mun henni ljúka árið 2022. Verið er að skoða möguleika á á nýtingu lífræns úrgangs á svæðinu til framleiðslu vistvæns eldsneytis. Fjármagn kom úr styrkjasjóði umhverfisráðherra, áherslupeningum SSNE og sveitarfélögum.

Umræður og upplýsingagjöf til kjörinna fulltrúa um flokkun sorps og leiðir til að draga úr urðun voru tekin fyrir á fundum og verða áfram í forgangi á árinu 2022.

Ratsjáin
Ratsjáin er samstarfsverkefni Íslenska ferðaklasans, Rata og landshlutasamtakanna um allt land. Verkefnið er ákveðið verkfæri ætlað stjórnendum í ferðaþjónustu og tengdum greinum sem vilja auka nýsköpunarhæfni sína, hraða mikilvægum breytingarferlum og öðlast aukna yfirsýn og getu til að þróa vörur og þjónustu. Verkefnið hófst 7. janúar 2021 og var keyrt áfram í 16 vikur með fræðslu, umræðum og verkefnum í fjarfundi. Í upphafi var þátttakendum gefin kostur á að hafa áhrif á umfjöllunarefnin svo verkefnið nýttist sem flestum. 13 þátttakendur voru af Norðurlandi eystra. Verkefnið mæltist vel fyrir og voru þátttakendur sammála um að það kæmi á góðum tíma fyrir ferðaþjónustuna yfir hávetur í miðjum heimsfaraldri og óvissu.

Hæfnihringir
SSNE tók aftur þátt í Hæfnihringjum sem er sérstakt stuðningsverkefni landshlutasamtakanna allra til handa konum í atvinnurekstri en alls voru 40 konur víðsvegar af landinu skráðar í þetta 6 vikna námskeið sem hófst í janúar, þar af 7 frá Norðurlandi eystra. Í Hæfnihringjunum fá konurnar tækifæri til að tengjast öðrum konum í svipuðum sporum víðs vegar um landið, mynda tengslanet, deila sín á milli og fá ráð hjá öðrum. Auk þess voru leiðbeinendur hringjanna með viðeigandi fræðslu sem miðuð er út frá þeim áskorunum sem hver hópur á sameiginlegt að standa frammi fyrir. Hæfnihringirnir eru fjármagnaðir af samstarfsaðilunum og standa því konunum til boða endurgjaldslaust.

• Nýsköpunarhádegið voru sex viðburðir þar sem tekið var á móti góðum gestum úr mismunandi atvinnugreinum til að varpa ljósi á það frjóa og spennandi nýsköpunarstarf sem á sér stað á Norðurlandi. Fjallað var um nýsköpun í ferðaþjónustu, menntamálum, matvælaframleiðslu, hönnun og listum, menningarmálum og fleira.
  
  
  
  
  
  
  

• Hugmyndaþorpið Norðurland  er hugmyndasamkeppni í tengslum við Nýsköpunarvikuna. Leitast var eftir hugmyndum um hvernig hægt sé að auka og hvetja til fullvinnslu afurða. Keppnin fór fram í gegnum Hugmyndaþorp sem er hannað af Austan mána til að koma með hagnýtar og frumlegar hugmyndir útaf frá viðfangsefninu. Fullvinnsla afurða er sameiginlegt markmið sóknaráætlanna landshlutasamtakanna á Norðurlandi, SSNE og SSNV.
  
  
  
  

Norðanátt

Norðanátt eru fyrstu regnhlífasamtök nýsköpunar á Norðurlandi sem byggja á hringrás árlegra viðburða þar sem frumkvöðlar fá tækifæri til að þróa hugmyndir sínar, vaxa og ná lengra. Samstarfsverkefnið Norðanátt er hreyfiafl sem miðar að því að skapa kraftmikið umhverfi á Norðurlandi fyrir frumkvöðla og fyrirtæki, og samanstendur af viðburðum sem styðja við frumkvöðla með hugmyndir á ólíkum stigum.
Að Norðanátt koma Eimur, landshlutasamtökin SSNE og SSNV, Nýsköpun í Norðri, Hraðið og RATA en verkefnið hlaut 7.000.000 kr. styrk úr Lóunni sem er nýr sjóður sem veitir styrki til nýsköpunarverkefna á landsbyggðinni. Hringrásin samanstendur af lausnamóti, vinnusmiðju, viðskiptahraðli og fjárfestamóti.

Vaxtarrými
Vaxtarrými var átta vikna viðskiptahraðall með áherslu á sjálfbærni, mat, vatn og orku þar sem þátttakendur fengu tækifæri til að efla sig og sín fyrirtæki og vaxa með vindinn í bakið. Viðskiptahraðallinn, sem var jafnframt fyrstur sinnar tegundar á Norðurlandi og fyrsta verkefni Norðanáttar og stóðu þau fyrir fræðslu, vinnustofum og tengja teymin við reynslumikla mentora víða úr atvinnulífinu.

^{Þátttakendur og aðstandendur Vaxtarrýmis 2021}
Lokaviðburður Vaxtarrýmis var haldinn hátíðlega föstudaginn 26. nóvember á Akureyri. Átta nýsköpunarteymi kynntu stórglæsileg verkefni sín og var viðburðinum streymt á netinu en þeir sem mættu nutu veitinga í föstu og fljótandi formi. Fréttir um Vaxtarrými eru að finna hér.

Raforka
Um langt skeið hefur verið unnið að uppbyggingu flutningskerfi raforku á Norðurlandi eystra og situr starfsfólk SSNE í verkefnaráðum um bæði Blöndulínu 3 og Hólasandslínu 3. Mikið samráð hefur verið haft bæði við Landsnet og RARIK meðal annars til að tryggja upplýsingaflæði til íbúa á svæðinu og sveitarfélaga. Í nóvember 2021 var haldinn mjög upplýsandi fundur um raforkumál í Eyjafirði í samstarfi við SATA (Samtök atvinnurekenda á Akureyri) og Akureyrarbæ. Fundurinn bar heitið „Aukin raforka í Eyjafirði – Tálsýn eða tækifæri?“  Annar svipaður fundur verður haldinn á fyrri hluta 2022 í samstarfi við SANA, austan Vaðlaheiðar.

Þá stóð SSNE fyrir samráðsfundi um stöðu fjarskipta á Norðurlandi eystra.

Samgöngustefna
Vinna við samgöngustefnu landshlutans hófst á árinu en það var eitt af áhersluverkefnum SSNE 2021. Stefnt er að útgáfu skýrslunnar síðla árs 2022. Þá tók SSNE þátt í samráðsfundi um grænbók í samgöngum og samráðsfundi um samgöngur á Norðurlandi eystra.


Samgöngur í lofti
Eitt af áhersluverkefnum 2021 var að vinna fýsileikakönnun með hagaðilum um stofnun flugfélags sem heldur utan um millilandaflug á Norðurlandi eystra en lengi hefur verið stefnt að því að tryggja reglubundið áætlunarflug erlendis og opna þannig fleiri gáttir inn í landið um leið og tryggja um leið jafnari dreifngu ferðamanna um Ísland. Verkefnið skilaði góðum niðurstöðum og lagði grunninn að stofnun flugfélags sem stefnt er að hefji millilandsflug um Akureyrarflugvöll um mitt ár 2022.

Loftbrú er úrræði stjórnvalda til að bæta aðgengi landsbyggðanna að þjónustu á höfuðborgarsvæðinu en það hóf göngu sína síðla árs 2020. Í október 2021 þegar ár var frá upphafi Loftbrúarinnar fékkst styrkur úr A.10. sjóði stefnumótandi byggðaáætlunar til að vinna mat á hvernig hún hefur reynst. Austurbrú var umsækjandi en SSNE ásamt hinum landshlutasamtökunum voru samstarfsaðilar og var unnið að undirbúningi þess verkefnis undir lok árs 2021. Könnunin verður gerð á fyrri hluta árs 2022.

Samgöngur á landi
Annað verkefni, samlegð farþega- og póstflutinga á Norðausturlandi, sem hlaut styrk upp á 3.800.000 kr. úr A.10. sjóði stefnumótandi byggðaáætlunar laut að greiningarvinnu og lausnaleit fyrir farþega- og póstflutninga á Norðausturlandi en almenningssamgöngur frá Húsavík til Þórshafnar hafa ekki verið til staðar frá því 2017. Markmiðið með verkefninu var að almenningssamgöngur á svæðinu frá Þórshöfn til Húsavíkur yrði aftur mikilvæg stoð byggðar á svæðinu með því að tengja þessa byggðarkjarna saman, auka aðgengi og jafnræði íbúa ásamt því að auka möguleika rekstraraðila í ferðaþjónustu á að beina ferðamönnum meira á svæðið. Norðausturhornið er það svæði á landinu þar sem skóinn kreppir hvað mest að, þegar litið er til almenningssamgangna. Þá má ekki líta framhjá því að fjölmargir íbúar þurfa að sækja sér nauðsynlega heilbrigðisþjónustu til Húsavíkur og Akureyrar, þannig að almenningssamgöngur gegna einnig öryggishlutverki.

Örráðstefna um almenningssamgöngur var haldin í maí í samstarfi við SSNV þar sem niðurstöður fýsileikakönnunar voru kynntar auk þess sem við kynntum nýjar leiðir í almenningssamgöngum og Vegagerðin kynnti breytingar á greiðslufyrirkomulagi og á nemakortum. 

Íbúakönnun landshlutanna
SSNE tók þátt í íbúakönnun landshlutanna í samstarfi við SSV & RHA. Vífill Karlsson, Ph.D. í hagfræði hjá SSV, hafði yfirumsjón með skipulagi og framkvæmd könnunarinnar, ásamt því að vinna úr niðurstöðum með Helgu Maríu Pétursdóttur hjá SSNE. Könnunin var gerð á haustmánuðum 2020 en úrvinnsla og kynning á niðurstöðum 2021. Alls fengust 1.673 svör á Norðurlandi eystra, en þar sem landshlutinn tók nú þátt í fyrsta skipti er ekki um að ræða samanburð á svörun milli kannana.

Íbúasvæði Norðurlands eystra voru þrjú í könnuninni, þ.e. Akureyri, Eyjafjörður (öll sveitarfélög utan Akureyrar) og Þingeyjarsýsla. Heildarfjöldi svara á Norðurlandi eystra var 1.673. Meginmarkmið könnunarinnar var að draga fram afstöðu íbúa einstakra landshluta til ýmissa þátta sem telja má meðal mikilvægustu búsetuskilyrða heimilanna. Í samantekt helstu niðurstaðna kemur fram að Í heildarstigagjöf fyrir landsvæðin 24 og þau 40 búsetuskilyrði sem spurt var um voru Akureyringarí 2. sæti, Eyfirðingar í 3. sæti og Þingeyingar í 13. sæti.

Samantekt á helstu niðurstöðum var birt í janúar 2021 og skýrsla um Íbúakönnun landshlutanna 2020 kom út í júní 2021. Niðurstöður íbúakönnunar voru einnig færðar inn í Mælaborð Byggðastofnunar síðla árs 2021.

Fyrirtækjakönnun
SSNE tók fyrst þátt í fyrirtækjakönnun landshlutanna 2019-2020. Það er Vífill Karlsson, Ph.D. í hagfræði hjá SSV, sem hefur yfirumsjón með skipulagi og framkvæmd könnunarinnar, ásamt því að vinna úr niðurstöðum.

Meginmarkmið könnunarinnar er að draga fram afstöðu forsvarsmanna fyrirtækja einstakra landshluta til ýmissa þátta sem telja má meðal mikilvægustu rekstrarþátta fyrirtækja. Könnunin skiptist í fastan hluta sem spurt er um í hverri könnun og hlaupandi hluta sem tekur mið af demantslíkani Porters, sem greinir samkeppnisstöðu þjóðar en nýtist einnig vel til að greina samkeppnisstöðu landhluta og svæða.

Árið 2021 hélt áfram vinna fulltrúa frá SSV, SSNE, SSNV og SASS við endurskoðun á spurningalista könnunarinnar og lauk þeirri yfirferð um miðjan desember. Samið var við RHA um framkvæmd könnunarinnar sem fór í loftið í janúar 2022.

Samstarf
Samvinna við önnur atvinnuþróunarfélög og Byggðastofnun er mikilvægur þáttur í starfsemi SSNE sem einnig tekur þátttöku í stefnumótun og samræmingu á starfsemi félaganna. Mikilvægt er að starfsmenn SSNE kynni sér hlutverk og verkefni stoðstofnana sem vinna að sameiginlegum hagsmunum þvert á landið í þeim málaflokkum sem tengjast SSNE. Samstarf við þessar stofnanir eru landshlutanum til framdráttar og nýtast við vinnu og stefnumótun SSNE til framtíðar.

Starfsemi stoðstofnana
SSNE fundar reglulega með Samtökum iðnaðarins varðandi menntamál og innviði. Fundirnir eru upplýsandi á báða bóga og á þeim skapast umræður um möguleg samstarfsverkefni. Þá átti starfsfólk SSNE á árinu með Íslandsstofu þar sem góðar kynningar að hálfu beggja aðila fórum fram. Upp frá þeim fundi hefur náðst samstarf um RecordInIceland og FilmInIceland sem bæði eru stór og efnileg verkefni.

Samstarf landshlutasamtakanna
Mikil áhersla var lögð á samstarf landshlutasamtakanna sem mörg hver eru að fást við sömu, eða svipuð, verkefni. Samstarfsvettvangur þeirra færðist af Workplace yfir á Facebook hóp landshlutasamtakanna og Byggðastofnunar sem bætti til muna alla upplýsingamiðlun og samráð. Árlegur haustfundur landshlutasamtakanna var haldinn á Stykkishólmi 3.-4. nóvember þar sem fyrirtæki á Snæfellsnesi voru heimsótt og kynnt en auk þess voru fyrirlestrar og fundir haldnir um nýsköpun, byggðaþróun, alþjóðlegt samstarf í byggðamálum, nýjustu niðurstöður úr könnunum Vífils Karlssonar og sitthvað fleira.

Auka tækniþekkingu starfsmanna
Hluti atvinnurágjafa sat námáskeið í stjórnendamarkþjálfun ásamt fleiri starfsmönnum annarra landshlutasamtaka. Teams og Zoom þekking er orðin nokkuð góð og starfsfólki stendur til boða að sækja námskeið ef þarf. Símenntunarþörf er metin reglulega í starfsmannasamtölum og starfsmenn hvattir til að leita eftir tækifærum til að efla þekkingu sína en stéttarfélög taka einnig þátt í kostnaði við ýmis konar nám og námskeið.

Mannauðsmál
Starfsmannahandbók var unnin á árinu þar sem tekið er á helstu þáttum sem mikilvægt er að halda til haga fyrir starfsfólk s.s. upplýsingar um jafnlaunastefnu SSNE, siðareglur, vinnutíma og vinnuskyldu, orlofs- og veikindarétt o.fl. Einnig var unnin og innleidd móttökuáætlun fyrir nýja starfsmenn.

Siðareglur sem gilda um alla starfsmenn SSNE voru lagðar fyrir stjórn 11. ágúst 2021 og samþykktar. Siðareglunum er ætlað að leggja skýrar línur hvað varðar vinnubrögð og viðbót starfsfólks, trúnað og hagsmunatengsl. Siðareglurnar eru birtar á heimasíðu SSNE og í starfsmannahandbók.

Á árinu 2021 var innleidd viðbragðsáætlun við einelti og kynferðislegu áreiti og ferli fyrir tilkynningar af þeim toga gert skýrt og einfalt. Áætlunin var kynnt fyrir starfsfólki og er hluti af nýliðafræðslu fyrir nýtt starfsfólk og er vísað í hana í starfsmannahandbók okkar.

Starfsmannasamtöl eru tekin einu sinni á ári og er samtölunum fylgt eftir m.a. með stuttum eftirfylgnifundum. Samtölin eru mjög góður vettvangur fyrir framkvæmdastjóra og starfsmenn til að líta yfir sviðið og ræða saman um atriði sem snúa að starfsfólkinu, vinnuumhverfi, verkefnum o.fl.

Starfsdagar
Á árinu voru haldnir voru fjórir starfsdagar starfsfólks. Fjölmörg viðfangsefni voru tekin fyrir á starfsdögum en sem dæmi má nefna undirbúning og skipulagningu fyrir endurskoðun Sóknaráætlunar, verkskráningarkerfi SSNE, samskiptaáætlun, áhersluverkefni, árangursmat Sóknaráætlunar, starfsáætlun, siðareglur og persónuverndarstefnu. Einnig var stofnað starfsmannafélag og ýmis fyrirtæki heimsótt.

Skipulag og stjórnun
SSNE hefur sett sér persónuverndar- og upplýsingaöryggisstefnu í samræmi við ákvæði laga um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga nr. 90/2018. Gildir stefnan um sérhverja meðferð persónuupplýsinga í skilningi laga um persónuvernd og á við alla starfsemi á vegum SSNE. Með því að skjalfesta persónuverndar- og upplýsingaöryggisstefnu vill SSNE leggja áherslu á mikilvægi persónuverndar við alla vinnslu þess á persónuupplýsingum eins og þær eru skilgreindar í lögum um persónuvernd. Persónuverndarstefna SSNE var samþykkt á stjórnarfundi 11. ágúst 2021 og er birt á heimasíðu SSNE og í hana vísað í starfsmannahandbók.

Starfsreglur fagráða og úthlutunarnefndar voru unnar í samstarfi starfsfólks SSNE og formanna fagráðanna og úthlutunarnefndar. Starfsreglurnar voru kynntar fyrir stjórn SSNE og síðan kynntar og samþykktar á ársþingi SSNE í apríl. Smávægilegar formbreytingar voru gerðar á starfsreglunum til að samræma þær persónuverndarstefnu SSNE og voru þær breytingar kynntar og samþykktar á 31. fundi stjórnar í nóvember.

SSNE tók grænt skref í febrúar við innleiðingu á rafrænum undirskriftum með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skilvirkni og skipulag skjala sem nú eru nær alfarið í rafrænu formi.

Stjórnarfundir og þing
Alls voru haldnir 13 stjórnarfundir á árinu 2021. Einn fundanna var aukafundur þar sem áhersluverkefni ársins voru rædd og ákveðin. Stjórn hefur það að markmiði að halda fjórða hvern stjórnarfund sem staðarfund en árið 2021 voru allir stjórnarfundir rafrænir vegna Covid-19.

Það sama á við um þing SSNE, þau voru öll rafræn af sömu ástæðu. Ársþingið var haldið 16. og 17. apríl, fyrra aukaþing var haldið 1. október og síðara ársþingið 10. desember.

Fundargerðir stjórnarfunda og þinga SSNE má sjá á heimasíðu SSNE: Fundargerðir | SSNE.is

ArticCircle
Áætlanir gerðu ráð fyrir að farið yrði á Arctic Circle ráðstefnuna í október en vegna Covid var ákveðið að slá því á frest. Kynna átti invest.northeast.is síðuna, þ.e. kynna svæðið sem álitlegan kost til að setja niður starfsemi af ýmsum toga. Lagt er til að SSNE verði með kynningu á Arctic Circle 2022.

Fyrirtækjaþing Akureyrarbæjar
Rafrænt fyrirtækjaþing Akureyrar var haldið 14. janúar 2021 í samstarfi Akureyrarstofu og SSNE. Símey kom að framkvæmd þingsins. 

Markmið með þinginu var að eiga samtal við fulltrúa atvinnulífsins á Akureyri, draga fram styrkleika og veikleika í fyrirtækjarekstri á Akureyri og greina hvar helstu sóknarfæri til framtíðar liggja. Prýðileg þátttaka var á þinginu en það sóttu 34 fulltrúar ólíkra fyrirtækja og stofnana á Akureyri.

Þingið var ekki hugsað til heildarniðurstöðu í einstaka málum, heldur miklu fremur til þess að fá fram sjónarmið þátttakenda. Sú fróðlega umræða sem varð á þinginu nýtist vel til greiningar á samkeppnishæfni sveitarfélagsins og við undirbúning nýrrar atvinnustefnu og markaðssetningar Akureyrarbæjar.

„Fólk færir störf“
Kraftur og bjartsýni einkenndu „Fólk færir störf“ - málþing SSNE og Akureyrarstofu um ört vaxandi möguleika á störfum óháð staðsetningu sem haldið var 28.janúar 2021. Á annað hundrað manns fylgdust með og tóku þátt í umræðum en málþingið var rafrænt eins og svo margt annað á tímum Covid 19. Hér er hægt að hlusta á upptöku af málþinginu. Störf án staðsetningar voru mikið í þjóðfélagsumræðunni á árinu og var sérstök samantekt birt á vef Byggðastofnunar um húsnæði fyrir störf án staðsetningar.

Samráðsvettvangur
Óskað var eftir tilnefningum í samráðsvettvang SSNE á árinu. Verið er að leggja lokahönd á hópinn og stefnt að því að halda fund í honum á fyrri hluta ársins 2022. Samráðsvettvangnum er ætlað að hafa beina aðkomu að gerð sóknaráætlunar landshlutans og vera upplýstur um framgang hennar a.m.k. árlega. Enn er hægt að skrá sig í samráðsvettvanginn á heimasíðu SSNE.

Eigin miðlar
Heimasíða SSNE, www.ssne.is er mikilvægasta gáttin í miðlun upplýsinga og gegnir lykilhlutverki í öllu okkar kynningarstarfi. Á vefnum er til gott safn gagnlegra upplýsinga m.a. um starfsemina, stefnumál stjórnvalda, fundargerðir, reglur og samþykktir, styrkjaumhverfið og fréttum af innra starfi. Þar er einnig hægt að panta viðtal við atvinnuráðgjafa og skrá sig á póstlista fréttabréfs SSNE. Alls voru birtar 256 fréttir á heimasíðu SSNE árið 2021 og var fjöldi einstakra lesenda 14.790 og heildarfjöldi flettinga 83.269.

Samfélagsmiðlarnir (Facebook, Instagram, YouTube) hafa reynst vel til að miðla fréttum og upplýsingum af heimasíðu samtakanna í því skyni að auka dreifingu og sýnileika. Samfélagsmiðlar samtakanna eru því ekki síður mikilvæg miðlunarleið og fer fylgjendafjölda á Facebook og Instagram síðum SSNE ört vaxandi en í lok árs 2021 voru fylgjendur SSNE á Facebook rúmlega 1.100 og á Instagram yfir 400. Þá heldur SSNE út Youtube síðu, þar sem finna má m.a. upptökur af fundum með sveitarstjórnarfólki, ráðstefnum, fræðslumyndböndum, viðtölum og fleira. SSNE hélt áfram að gefa út mánaðarlegt fréttabréf samtakanna á árinu með góðum viðtökum og fer skráningum á póstlista stigvaxandi. Í fréttabréfinu er farið í stuttu máli yfir þau helstu mál og verkefni sem fengist er við í hverjum mánuði.

Samskipta- og kynningaráætlun samtakanna sem gerð var í árslok 2020 var yfirfarin og henni framfylgt út í gegnum árið. Í henni eru árangursmælikvarðar tilteknir og tvisvar á ári er farið yfir þann árangur sem náðst hefur.

Sýnileiki í fjölmiðlum
Starfsmenn SSNE eru á tánum hvað varðar birtingar og umfjöllun um störf samtakanna bæði í landsmiðlum og svæðisbundnum fjölmiðlum. Starfsfólk SSNE komu við í þónokkrum sjónvarps-, og útvarpsinnslögum á árinu og margskonar umfjallanir um eða varðandi starf og starfsemi samtakanna rötuðu í fjölmiðla. Þá hafa fréttir af heimasíðu SSNE ratað bæði í svæðis- og landsmiðla og er þar með ekki einungis verið að vekja athygli á starfi samtakanna heldur jafnframt landshlutanum í heild. Ekki er haldið nákvæmt bókhald yfir fjölda viðtala eða umfjallana í fjölmiðlum þar sem SSNE ber á góma en gróft talið eru allavega 55 skipti sem við höfum haldið utan um og ekki var greitt fyrir sérstaklega (e. earned media).

SSNE skrifaði undir samning um áhersluverkefni við fjölmiðilinn N4 á árinu um vinnslu efnis af Norðurlandi eystra undir yfirskriftinni Gerð kynningarefnis um atvinnu- og mannlíf á svæðinu. Mikilvægt er að raddir landsbyggðanna heyrist og sjáist og með þessum samningi var verið að stíga ákveðið skref í þeirri viðleitni. Meginmarkmið er að auka umfjöllun um atvinnu- og mannlíf á svæðinu, auka upplýsingagjöf, búa til markaðsefni, kynna fjölbreytt tækifæri og áhugaverða nýsköpun, styrkja ímyndarsköpun og sjálfsmynd íbúa gagnvart landshlutanum og síðast en ekki síst að kynna svæðið sem ákjósanlegan kost til búsetu og atvinnureksturs. Vel yfir 60 fjölbreytt innslög og/eða viðtöl birtust í línulegri dagskrá N4 víðsvegar af svæðinu í þáttaröðinni Að Norðan, auk þess sem þau hafa öll birst á samfélagsmiðlum eins og Facebook síðu N4, Youtube og heimasíðu. Skrifaðar hafa verið fréttir upp úr mörgum þessara innslaga og oftar en ekki hefur birst umfjöllun um tökurnar á Instagram.